تغذيه مناسب براي كودكان دبستاني
يافتن دوستان جديد و فعاليتهاي ورزشي ميتواند نوع تغذيهء كودك را تحت تاثير قرار دهد. با وجود اين والدين بايد مواد غذايي ضروري براي رشد فرزندانشان را تامين كنند. توصيهء متخصصان براي انجام اين امر مهم به شما اين فرصت را ميدهد كه علاوه بر تامين مواد لازم براي رشد كودك به فرزندانتان روش تغذيهء سالم را نيز بياموزيد.
اليزابت وارد
يافتن دوستان جديد و فعاليتهاي ورزشي ميتواند نوع تغذيهء كودك را تحت تاثير قرار دهد. با وجود اين والدين بايد مواد غذايي ضروري براي رشد فرزندانشان را تامين كنند. توصيهء متخصصان براي انجام اين امر مهم به شما اين فرصت را ميدهد كه علاوه بر تامين مواد لازم براي رشد كودك به فرزندانتان روش تغذيهء سالم را نيز بياموزيد.
آنچه كه بايد در خانواده رعايت شود
فرزند شما در سن مدرسه بيش از هر زمان ديگر از خانه دور ميماند كه بخشي از آن را در مدرسه و بخشي را با همسالان خود سپري ميكند. آموزگاران، مربيان و همسالان ميتوانند بر سليقهء غذايي فرزند شما تاثير بگذارند ولي شما بايد همچنان بر نحوهء صحيح تغذيهء فرزند خود نظارت داشته باشيد و بهترين الگوي تغذيهء او قرار بگيريد.
به ياد داشته باشيد كه بسياري از عادات تغذيهاي زندگي در سنين شش تا 12 سالگي شكل ميگيرد. به نظر «تارا اوسترو»، متخصص ارشد تغذيه در نيويورك، والدين بايد كوشش كنند آنچه را كه از نظر تغذيه و فعاليتهاي روزمره براي فرزند خود در طول زندگي ضروري ميدانند در اين سنين خود اجرا كنند تا كودكشان شاهد انجام آنها باشد. دكتر نيكلاس استاد طب اطفال در هوستون ميگويد: «تعليم براساس الگو در اين سن بسيار مهم است و اثرش بيش از آن است كه والدين بخواهند به اصرار، كودك را وادار به خوردن غذاهاي مناسب يا نوشيدن شير كنند. والدين خود بايد اين مواد را در حضور كودكان با اشتياق مصرف كنند. در حين غذا خوردن ضمن آنكه با كودك خود آمرانه برخورد ميكنيد از خشونت و سختگيري نيز بپرهيزيد.»
تهيهء سفرهء مغذي
خوردن مواد ارزشمند غذايي مانند غلات پوستنكنده، لبنيات و گوشت كمچربي، ميوه و سبزيجات در غذاهاي اصلي و تغذيهء بين روز انرژي و مواد ضروري غذايي كودك مدرسه رو را براي درس خواندن و فعاليت جسمي تامين ميكند.
چگونه ميتوان دريافت كه كودك از غذاي كافي بهرهور ميشود؟ بخشي از دستورات سازمان بهداشتي به اين شرح است:
يك دختر شش سالهء پرجنبوجوش روزانه به مواد زير نيازمند است:
150 گرم غلات، معادل دو فنجان سبزيجات خرد شده، 5/1 فنجان ميوهء خرد شده، سه فنجان لبنيات، 150 گرم گوشت و حبوبات، پنج قاشق مرباخوري روغن.
يك پسر 11 سالهء فعال روزانه به مواد زير نيازمند است:
210 گرم غلات، سه فنجان سبزيجات خرد شده، دو فنجان ميوهء خرد شده، سه فنجان لبنيات، 180 گرم گوشت و حبوبات، شش قاشق مرباخوري روغن.
كسب وزن مناسب
اگر غذاهاي سالم را در مقادير توصيه شده به فرزند خود بدهيد، كودك شما وزن مناسبي خواهد يافت. اگر تغذيهء كودك خود را مورد توجه كافي قرار ندهيد، ممكن است به لاغريهاي عصبي و يا پرخوريهاي با منشا رواني منجر شود.
اگر كودك به هنگام گرسنگي غذا بخورد و به هنگام سيري از خوردن دست بكشد روش صحيح كنترل وزن در تمام عمر را يافته است. استفاده از غذا به عنوان رشوه، تنبيه يا جايزه ممكن است كودك را به ناديده گرفتن نشانههاي گرسنگي وادار كند. اگر ميخواهيد كودكتان را تشويق كنيد به جاي خريدن بستني برايش كتاب يا اسباببازي بخريد. يكي از اقدامات مناسب آن است كه با پسر يا دخترتان به پيادهروي و دوچرخه سواري بپردازيد. براساس دستورالعمل تغذيهء مراكز بهداشتي هر كودك به 60 دقيقه فعاليتهاي جسمي روزانه نيازمند است، در حالي كه اين روزها بسياري از كودكان به جاي فعاليت جسمي وقت خود را به تماشاي تلويزيون و بازيهاي كامپيوتري ميگذرانند و اين منجر به ايجاد عادات غلط زندگي در كودك ميشود. محدود كردن زمان تماشاي تلويزيون يكي از راههاي اساسي به سوي زندگي سالم است. مطالعات نشان ميدهد كودكاني كه كمتر از دو ساعت به تماشاي تلويزيون ميپردازند از نظر فعاليت جسمي و تغذيه از كودكاني كه بيش از اين مقدار صرف تماشاي تلويزيون ميكنند به مراتب سالمترند. فعاليت جسمي ناكافي و مصرف كالري اضافي بهخصوص از مواد حاوي چربي و قند (كه مورد علاقهء كودكان است) باعث افزايش چربي بدن كودكان ميشود و ممكن است كودك مدرسه رو هرگز نتواند به وزن مناسب بازگردد. مطالعات جديد نشان داده است كه تشويق به داشتن الگوي مناسب براي وزن مطلوب در سنين نوجواني حايز اهميت فراوان است. تحقيق بر شش هزار نوجوان انگليسي طي پنج سال نشان داد كه اگر كودكي در سن 11 سالگي اضافه وزن داشته باشد احتمالا در سن 15 سالگي هم از اضافه وزن رنج خواهد برد. بسياري از نوجوانان چاق اين مشكل را پس از بلوغ نيز خواهند داشت.
تقويت استخوانها
موادي مانند نوشابههاي شيرين، چيپس و آبنبات معمولا عامل اصلي كالري و وزن اضافي هستند. اشكال بزرگتر آن است كه مواد فوق خود به خود جايگزين مواد مغذي ميشوند. براي مثال كودكاني كه به نوشابههاي گازدار علاقهمند هستند كمتر شير مينوشند. كنار گذاشتن نوشيدنيهاي حاوي كلسيم مانند شير منجر به محروميت دريافت كلسيم در سنين رشد ميشود. در سن 9 سالگي نياز به كلسيم 1300 ميليگرم در روز است. كلسيم به همراه ويتامين D ايجاد استخوانهاي مقاوم در نوجواني و پس از آن را ميسر ميكند. در سنين كودكي و نوجواني 40 درصد استخوانهاي بدن براي تمام زندگي تشكيل ميشود.
نوشيدن شير آسانترين راه براي تامين نياز به كلسيم و ويتامين D است. 250 گرم ماست يا 45 گرم پنير معادل يك ليوان شير كلسيم دارد. البته ماست و پنير فاقد ويتامين D هستند. كودكاني كه به اندازهء كافي لبنيات مصرف نميكنند ممكن است به كلسيم و ويتامين D تكميلي نياز داشته باشند كه بايد در اين زمينه با متخصص كودكان مشورت كرد.
كودكان و آشپزخانه
چگونه به كودكان خود بياموزيم كه مواد غذايي مناسب بخرند؟ به همراه بردن كودكان و شركت دادن آنها در انتخاب مواد غذايي و تهيهء غذا يكي از راههاي مطلوب براي تغذيه صحيح آنهاست.به كودك خود اجازه دهيد در هنگام خريد مخالفت خود را با خريد بعضي از مواد اعلام كند. براي مثال كودك شما بايد بتواند بين ميوههاي مختلف آنچه را كه بيشتر دوست دارد انتخاب كند. در خانه كودكتان را به تهيهء لقمهء مدرسه تشويق كنيد. كوشش كنيد غذا را دستهجمعي صرف كنيد به خصوص اگر كودكتان در تهيهء غذا شركت كرده باشد، زيرا اين مساله اهميت ويژهاي دارد. تحقيقات نشان داده است صرف غذاي دستهجمعي بدون حواسپرستي (مثل تماشاي تلويزيون) تغذيهء صحيحتر را به همراه دارد و مانع افزايش بيدليل وزن ميشود و ضمنا به نظر محققان فرصت مكالمه بين شما و فرزندتان را نيز فراهم ميكند. البته صرف غذاي دستهجمعي در خانواده عملا كار خيلي آساني نيست.
صبحانه را جدي بگيريد
شروع روز ممكن است توام با شتابزدگي و حذف صبحانه به اميد ناهار بهتر باشد. تحقيقات نشان ميدهد كه اين واقعه معمولا رخ نميدهد. كودكاني كه صبحانه ميخورند مواد ضروري بيشتري دريافت ميكنند، كساني كه صبحانه را ترك ميكنند معمولا مواد مورد نياز بدنشان را بعدا جبران نميكنند. نوع تغذيه در صبحانه حايز اهميت است. برشتوك (به خصوص از نوع سبوسدار) همراه با شير و ميوه صبحانهء مغذي را تشكيل ميدهد كه به سرعت نيز تهيه ميشود. تحقيقات نشان داده است كه برشتوك در جلوگيري از افزايش چربي اضافي دور كمر در دختران موثر بوده است به شرط آن كه اين مادهء غذايي را به طور مرتب و روزانه ميل كنند. برشتوك علاوه بر مواد غذايي داراي الياف، كلسيم، آهن، اسيد فوليك، ويتامين C و روي است و خود به خود باعث دريافت كمتر كلسترول و چربي ميشود.
براي لقمهء مدرسه ميتوان مواد زير را توصيه كرد:
- مخلوطي از غلات كم شيرين (مانند سويا)، ميوجات خشك و قطعات كوچك شكلات
- ساندويچهايي كه نان آن از آرد سبوسدار تهيه شده باشد
- مخلوط ماست و ميوه
- سبزيجاتي مانند هويج
- آب ميوه طبيعي، پنير و بيسكويت كمچربي
ترجمه: مرضيه خادمشريف