بیش فعالی در کودکان
بیش فعالی در کودکان بیش فعالی یك اختلال رفتاری شایع است كه حدود 8 تا 10 درصد از كودكان سنین پیش دبستانی به آن مبتلا هستند. احتمال ابتلا به این اختلال در پسران 3 برابر بیشتر از دختران است،اما علت این تفاوت هنوز ناشناخته است.
كودكان بیش فعال - همانگونه كه از این عنوان برمی آید- بسیار پرتحرك اند و نمی توانند یک جا آرام بنشینند. آنها اضافه بر ناآرامی بسیار زیاد، نوعی اضطرار و اجبار برای خرابكاری نیز دارند. آنان اشیا را می شكنند یا پرتاب می كنند. همچنین كنجكاوی بسیار از خود نشان می دهند و نه تنها اسباب بازی‌هایشان را خراب می كنند، بلكه اشیاء و وسایل منزل را نیز دستكاری و خراب می كنند. كارهای خطرناك را دوست دارند و ابداً احساس خطر نمی كنند. بنابراین رفتارهایی بی مهابا از آنها سرمی زند. برخی از بزرگسالان آنها را افرادی بی باك و شجاع تصور می كنند؛ در حالی كه این رفتارهای بی مهابا نشانگر این واقعیت است كه احساس خطر واقعی - كه یك احساس طبیعی است و بایستی در كودكان وجود داشته باشد - در این بچه ها وجود ندارد. بازی های خطرناك - از جمله بازی با كبریت - و علاقه به وسایلی چون كارد و چاقو نشانه های دیگری از گرایش‌ها و رفتارهای غیرطبیعی این بچه هاست.
1. ابتدا باید مطمئن باشیم كه فرزندمان واقعاً نشانه های این اختلال را دارد؛ به علاوه تشخیص نهایی توسط متخصص انجام می پذیرد. گاهی والدینی كه افرادی بسیار مضطرب و نگران هستند، ممكن است جنب و جوش‌های طبیعی فرزند را دلیلی بر بیش فعالی بدانند. بنابراین در قدم اول بایستی راجع به تشخیص مطمئن باشیم و به فرزندمان برچسب‌های نادرست نزنیم.
2. انرژی اضافه این كودكان باید از طریق فعالیت‌های مثبت، از جمله ورزش كردن، مصرف شود. بهتر است آنها را برای بازی به زمین‌های بزرگ برد و اجازه داد كه به فعالیت‌های لذتبخش بپردازند. یا این كه روزانه برای پیاده روی آنها را از خانه خارج كرد. در منزل نیز بایستی مسئولیت‌هایی كه از لحاظ جسمی قدری بچه‌ها را خسته می كند به آنها بسپاریم تا به این وسیله انرژی بیش از حد آنان گرفته شود. البته خوب است گاهی برای انجام این مسئولیت‌ها جوایزی هم در نظر بگیریم.
3. به خاطر داشته باشیم این كودكان را به هیچ وجه كتك نزنیم؛ زیرا رفتارهای انتقام جویانه از آنها سر خواهد زد. بهتر است با آنان مؤدبانه و با محبت صحبت كنیم. البته در برخورد با سایر كودكان نیز داشتن رفتاری مهرآمیز و عاری از خشونت لازم است.
4. گروهی از موادغذایی - از جمله كاكائو، شكلات، قهوه، نسكافه، نوشابه‌های رنگی و تنقلات - باعث تحریك پذیری می‌شوند و لازم است تا حد امكان از دادن آنها به بچه ها خودداری شود.
5. خواب شبانگاهی این كودكان موضوع مهمی است؛ آنها باید شب‌ها زودتر به رختخواب بروند. بهتر است والدین برنامه خانواده را به گونه ای مناسب تنظیم كنند و به هر طریق ممكن به كودك بفهمانند این یكی از قوانین خانواده اوست كه شب‌ها تا دیروقت بیدار نماند.
غذاهایی مخصوص کودکان بیش فعال
اسیدهای چرب ضروری
برخی از اسیدهای چرب كه در بدن ساخته نمی‌شوند،ولی در حفظ سلامت انسان نقش حیاتی به عهده دارند، اسیدهای چرب ضروری نامیده می شوند.اسیدهای چرب ضروری عبارتند از : اسیدهای چرب امگا -3 ،امگا– 6 و آراشیدونیك .
مغز انسان حدود 6 درصد چربی دارد كه اسیدهای چرب امگا-3 سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است.یكی از نقش‌های مهم اسیدهای چرب ضروری،ارتباط و انتقال بین سلول‌های مغز است.اسید چرب امگا -3 كه برای رشد و عملكرد مغز ضروری است ممكن است رفتار،حافظه و كمبودهای رفتاری و شخصیتی را بهبود بخشد.یافته‌های مطالعات نشان داده است كودكان مبتلا به بیش‌فعالی دارای سطح پایین تری از اسیدهای چرب ضروری هستند كه در نتیجه مشكلاتی در یادگیری،رفتار،خواب و عملكرد ایمنی آنان ایجاد می كند؛به طوری كه در پسران 6 تا 12 سال كه دارای سطح پایین اسیدهای چرب امگا-3 بودند،مشكلات كم خوابی بیشتری دیده شده است.
بهترین منبع اسیدهای چرب امگا -3 ، ماهی‌های آزاد مثل سالمون، ساردین، میگو و شاه ماهی است و منابع اسیدهای چرب امگا-6، كنجد، تخمه كدو تنبل و تخمه آفتابگردان هستند. دیگر منابع اسیدهای چرب ضروری (امگا- 3 و امگا- 6 ) آجیل‌ها،لوبیای سویا،روغن بادام زمینی و روغن زیتون است.
روی
مطالعات یافته‌های مختلف ارتباط بین كمبود روی و بیش فعالی را نشان داده است،به طوری كه سطح سرمی روی در كودكان مبتلا به بیش فعالی به طور قابل توجهی پایین تر از كودكان طبیعی بوده است.كمبود روی در كودكان مشكلاتی از قبیل خشونت،كج خلقی،گریه‌های زیاد،بیزاری و نفرت و ناتوانی در تمركز را ایجاد می كند.گوشت،ماكیان،شیر و محصولات لبنی 80درصد كل میزان روی غذایی را تشكیل می دهند.انواع سایرگوشت‌ها،جگر،پنیر،غلات كامل، لوبیاهای خشك، مغزها و محصولات سویا نیز منابع نسبتا خوب روی هستند.
كلسیم
كمبود كلسیم ممكن است بیش فعالی را به وجود آورد.بنابر این می توان با تنظیم یك برنامه غذایی مناسب حاوی كلسیم نظیر شیر،پنیر،نان،بستنی،ماست،سبزیجات برگ سبز مانند كلم،برگ‌های سبز شلغم،یا مكمل‌های كلسیم،این كمبود را بر طرف كرد.
یافته‌های برخی از مطالعات نشان داده اند كه مصرف شكر ممكن است سطح آدرنالین را در كودكان به میزان 10 برابر افزایش دهد.بنابراین این نتایج بیانگر ارتباط مستقیم بین رفتارهای خشونت آمیز با دریافت شكر بالاست. ویتامین‌های گروه B :كمبود ویتامین‌های گروه B در كودكان بیش فعال شایع است. نتایج یك مطالعه روی 27 كودك مبتلا به بیش فعالی نشان داد كه مصرف روزانه 200 تا 300 گرم فسفاتیدیل سرین به مدت 2ماه منجر به بهبودی قابل توجهی -92درصد- در ظرفیت یادگیری و رفتاری آنان شده است .
نتایج برخی از بررسی‌ها نشان داده اند كه كمبود منیزیم در كودكان بیش فعال وجود دارد،به طوری كه با دریافت منیزیم بیش فعالی در آنان به میزان قابل توجهی كاهش یافته است.منابع غذایی منیزیم عبارتند از :مغزها،حبوبات،غلات آسیاب نشده و نیز سبزیجات برگ تیره و شیر.
آلرژی‌های غذایی می توانند باعث بروز نشانه‌هایی از بیش فعالی شوند برای مثال:شكر،شكلات،تخم مرغ،گندم ، رنگ‌ها، طعم دهنده‌ها، افزودنی‌ها و ذرت. (در حال حاضر حذف این مواد از برنامه غذایی كودكان آسان نیست زیرا به راحتی در دسترس كودكان است.)اگر این مواد غذایی را تا 2 هفته حذف كنیم بعد از 2 هفته هر 2روز در میان می توانیم به غذای كودك هر كدام را اضافه كنیم. به‌وسیله حذف كردن این مواد از برنامه غذایی و بازگرداندن آن بعد از مدتی می توانید تشخیص دهید كه آیا كودكان نشانه‌هایی از بیش فعالی دارند یا خیر ؟
* رژیم كم شكر، پرهیز از خوردن قندهای ساده و شیرینی‌ها
* حذف یا كاهش آلرژن‌های غذایی مثل: بادام زمینی، تخم مرغ، شكلات، پنیر، شكر، گندم، سویا، گیلاس، آلبالو، توت فرنگی،كشمش، نوشابه‌ها، هلو، آلو، پرتقال، بیسكویت، سیب، توت، گوجه فرنگی، خیار، آدامس، سس، آبلیمو، كنسروها، مربا، ترشی، كمپوت‌ها، قهوه و چای .
منبع: گروه سلامت و سایت تبیان
.gif){kind=small}
.gif){kind=small}
.gif){kind=small}
